Ngai vua triều Nguyễn: Di sản độc bản và dấu vết thời gian
Chiếc ngai vua triều Nguyễn – hiện vật quý giá tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế – là biểu tượng quyền lực của triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam, đồng thời phản ánh rõ dấu tích của thời gian và biến cố lịch sử. Theo hồ sơ công bố ngày 29-5, chiếc ngai đã nhiều lần bị hư hỏng với mức độ khác nhau trong hơn một thế kỷ tồn tại.
Ngai vua triều Nguyễn được đánh giá là hiện vật nguyên bản, độc nhất vô nhị, có niên đại từ thế kỷ XIX. Theo nhận định của các nhà nghiên cứu, chiếc ngai này được chế tác vào thời vua Gia Long – vị hoàng đế sáng lập triều Nguyễn – và được truyền lại qua nhiều đời vua sau. Trong suốt thời kỳ tồn tại của triều Nguyễn (1802-1945), chiếc ngai luôn được đặt tại vị trí trang nghiêm nhất trong điện Thái Hòa – trung tâm quyền lực của hoàng triều. Cho đến ngày nay, ngai vẫn được bảo quản tại đây như một biểu tượng cao quý của lịch sử dân tộc.
Chi tiết nghệ thuật và cấu trúc tinh xảo của ngai vua
Theo tài liệu kiểm kê hiện vật điện Thái Hòa ghi ngày 25-1-1999, chiếc ngai được chế tác bằng gỗ, sơn son thếp vàng. Mặt ngai hình chữ nhật, được sơn đỏ, bốn chân quỳ chạm hình hổ phù, mây. Tựa lưng ngai được chạm hình rồng và chữ “Thọ”, tay vịn hai bên được chạm đầu rồng. Toàn bộ cấu trúc được đặt trên bệ gỗ hình chữ nhật, chạm khắc hình rồng và mây, phía dưới là ba tầng đế gỗ hình vuông cũng được chạm trổ cầu kỳ và sơn son thếp vàng.
Ngai có kích thước khá nhỏ gọn so với ngai của nhiều quốc gia khác: dài 75 cm, rộng 60 cm và cao 100 cm. Điều này cho thấy sự cân đối, trang nhã và vừa vặn trong không gian kiến trúc cung đình Huế – nơi tính biểu tượng và thẩm mỹ được đặt lên hàng đầu.
Dấu vết thời gian và các đợt tu bổ
Theo biên bản kiểm kê năm 1999, tại thời điểm đó, hai tay vịn của ngai đã bị hư hỏng, nhiều chỗ bong tróc lớp sơn thếp và kết cấu mộng (khớp gỗ) bị long lẻo. Tình trạng xuống cấp của ngai được ghi nhận rõ ràng hơn trong phiếu đăng ký di vật lập ngày 24-2-2005, khi lớp sơn thếp đã bạc màu, các khớp nối mộng tiếp tục bị lỏng, và hai tượng kỳ lân đặt dưới chỗ để chân đang được tu bổ.
Năm 2015, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế lập hồ sơ đề nghị công nhận ngai vua triều Nguyễn là bảo vật quốc gia, khẳng định giá trị độc bản từ thế kỷ XIX. Hồ sơ cũng nêu rõ phần đế và bửu tán được bổ sung năm 1923. Tuy nhiên, hiện vật khi đó đã hư hỏng nghiêm trọng: khớp mộng hở, kính trang trí vỡ, tay ngai phải gãy được cố định tạm bằng dây thép, tay trái nứt và bong sơn, lưng ngai thiếu chi tiết, đế bị mục và bong tróc.
Sự việc gây sốc và hồi chuông cảnh tỉnh
Đáng tiếc hơn, vào trưa ngày 24-5 vừa qua, hiện vật này tiếp tục bị xâm hại khi một đối tượng lạ mặt lẻn vào điện Thái Hòa và ngồi lên ngai, khiến tay ngai bên trái bị gãy vụn thành nhiều mảnh. Sự việc khiến dư luận bàng hoàng và đặt ra câu hỏi về công tác bảo vệ di tích, đặc biệt là những hiện vật đã được công nhận là bảo vật quốc gia như chiếc ngai này.
Chiếc ngai vua triều Nguyễn không chỉ là di sản vật thể, mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa, lịch sử của dân tộc. Việc bảo tồn và phục dựng ngai đòi hỏi sự cẩn trọng tuyệt đối, kết hợp giữa chuyên môn mỹ thuật, kỹ thuật tu bổ cổ vật và ý thức trách nhiệm của toàn xã hội. Những dấu tích hư hỏng qua các thời kỳ không chỉ phản ánh sự tàn phá của thời gian mà còn là lời nhắc nhở về sự cấp thiết trong gìn giữ những giá trị lịch sử thiêng liêng mà tổ tiên để lại.
🔔 Xem thêm các tin tức sự kiện nổi bật
🎭 Xem thêm các thông tin giải trí
🔗 Website tương tự
