Lũ lịch sử ở Thủy điện Bản Vẽ “5.000 năm có một”: Nguy cơ ngập lụt diện rộng vùng hạ lưu sông Cả
Một trận lũ được đánh giá là “5.000 năm mới xuất hiện một lần” vừa tràn về lưu vực hồ chứa thủy điện Bản Vẽ (tỉnh Nghệ An), gây áp lực cực lớn lên hệ thống thủy lợi và làm dấy lên cảnh báo ngập lụt nghiêm trọng ở hạ du. Nước lũ đổ về kỷ lục, vượt lưu lượng thiết kế kiểm tra
Trưa 23-7, ông Tạ Hữu Hùng – Giám đốc Thủy điện Bản Vẽ – xác nhận trận lũ lớn bắt đầu đổ về từ 4 giờ sáng ngày 22-7. Ban đầu, lưu lượng nước đổ về hồ là 583 m³/s, mực nước hồ ở mức 189,08 m. Tuy nhiên, chỉ sau vài giờ, con số này đã tăng chóng mặt. Đến 10 giờ sáng cùng ngày, lưu lượng đã lên 1.500 m³/s, mực nước hồ đạt 189,69 m.
Đến 2 giờ sáng 23-7, lũ đạt đỉnh với lưu lượng khổng lồ 12.800 m³/s – cao hơn nhiều so với lưu lượng lũ kiểm tra thiết kế của công trình là 10.500 m³/s. Theo Quy chuẩn Việt Nam, đây là trận lũ có tần suất 0,02%, tức 5.000 năm mới xảy ra một lần.
Chuyển sang chế độ vận hành “bất thường” để giảm ngập cho hạ du
Trước tình hình lũ lên nhanh, từ 10 giờ 15 phút ngày 22-7, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai – Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An đã yêu cầu thủy điện Bản Vẽ thực hiện xả lũ nhằm giảm áp lực cho vùng hạ du. Đến 16 giờ chiều cùng ngày, công ty bắt đầu vận hành điều tiết qua tràn xả lũ với lưu lượng 508 m³/s, tổng lưu lượng nước xả qua công trình đạt 845 m³/s, mực nước hồ lúc này là 191,23 m – sát mức đón lũ thấp nhất là 191,5 m.
Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn công trình trong khi vẫn giảm tối đa ảnh hưởng đến vùng hạ lưu đang bị ngập lụt nghiêm trọng, công ty đã xin chuyển sang chế độ vận hành “bất thường”. Mục tiêu là hạn chế xả nước xuống hạ du, góp phần giảm thiểu tình trạng ngập kéo dài.
“Dù lưu lượng lũ vượt xa thiết kế, công ty vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho công trình đầu mối và đã cắt giảm tới 74% lưu lượng đỉnh lũ nhờ các biện pháp vận hành linh hoạt,” thông cáo của Công ty Thủy điện Bản Vẽ nhấn mạnh.
Thủy điện lớn nhất Bắc Trung Bộ đối mặt thử thách cực hạn
Thủy điện Bản Vẽ là công trình lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ, với công suất thiết kế 320 MW và diện tích lưu vực hơn 8.700 km². Đây là một trong những công trình thủy điện có vai trò điều tiết lũ quan trọng nhất tại miền Trung.
Sự kiện thiên tai lần này đã trở thành “phép thử” thực sự cho năng lực chịu tải của hệ thống và phản ứng ứng phó khẩn cấp từ đơn vị vận hành. Lũ trên sông Cả vượt lịch sử, nguy cơ ngập diện rộng
Trong khi hồ chứa Bản Vẽ hứng đợt lũ lịch sử, tình hình thủy văn khu vực cũng trở nên cực kỳ đáng lo ngại. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, sáng 23-7, lũ tại thượng nguồn sông Cả (trạm Mường Xén) đã đạt đỉnh 145,89 m – cao hơn báo động 3 tới 3,89 m và vượt lũ lịch sử năm 2011 khoảng 0,4 m.
Tại các trạm trung và hạ lưu khác như Thạch Giám, Con Cuông, Dừa và Nam Đàn, mực nước cũng đang lên nhanh chóng, nhiều nơi đã vượt mức lũ lịch sử. Đáng chú ý, tại trạm Thạch Giám, nước dâng vượt lũ năm 2018 tới gần 4 m.
Dự báo từ nay đến ngày 25-7, đỉnh lũ hạ lưu sông Cả sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt tại trạm Nam Đàn có thể chạm mức báo động 3. Nguy cơ xảy ra ngập lụt diện rộng và kéo dài tại vùng hạ lưu là rất cao.
Linh hoạt vận hành, giảm thiểu thiệt hại
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và thời tiết diễn biến bất thường, trận lũ lịch sử lần này là lời cảnh báo về mức độ rủi ro thiên tai. Tuy nhiên, nhờ vào sự điều hành kịp thời, linh hoạt và phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương cùng đơn vị vận hành thủy điện, thiệt hại đã được giảm thiểu đáng kể.
