Hà Nội đẩy mạnh giao thông công cộng, hạn chế xe chạy xăng để giảm ô nhiễm môi trường
Trước tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng tại các đô thị lớn, đặc biệt là thủ đô Hà Nội, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025, yêu cầu các địa phương, đặc biệt là Hà Nội, triển khai các biện pháp quyết liệt nhằm hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Theo chỉ đạo này, Hà Nội sẽ trở thành địa phương tiên phong trong việc “nói không” với xe mô tô, xe gắn máy chạy bằng xăng dầu.
Đây được coi là một bước ngoặt lớn nhằm hướng đến giao thông xanh, đồng thời là cơ hội quan trọng để giải quyết triệt để bài toán ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, chặng đường phía trước không dễ dàng khi thời gian chuyển đổi chỉ còn chưa đầy một năm, và số lượng xe máy cần chuyển đổi tại Hà Nội ước tính lên tới hàng triệu chiếc.
Hà Nội khẩn trương triển khai các biện pháp
Theo nội dung Chỉ thị 20, đến ngày 1/7/2026, toàn bộ khu vực trong đường vành đai 1 của Hà Nội sẽ không còn xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông. Đáng chú ý, Hà Nội đang tiến hành thí điểm vùng phát thải thấp, trong đó vành đai 1 được coi là vùng thí điểm đầu tiên. Việc này không chỉ góp phần giảm khí thải ô nhiễm mà còn là tiền đề cho các chính sách hạn chế phương tiện cá nhân trong tương lai gần.
Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, đánh giá cao động thái quyết liệt này của Chính phủ. Ông nhấn mạnh rằng việc cấm xe máy chạy xăng là một bước đi cần thiết, thể hiện rõ cam kết trong việc bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, Hà Nội cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện, đặc biệt là trong bối cảnh thời gian gấp rút.
Thách thức lớn về hạ tầng và nguồn lực
Theo ông Vũ Anh Tuấn – Phó trưởng bộ môn Quy hoạch và quản lý giao thông vận tải (Trường Đại học Giao thông vận tải), việc chuyển đổi sang xe điện là một lộ trình tham vọng, đặt ra hàng loạt thách thức về hạ tầng, đặc biệt là hệ thống trạm sạc điện. Với khoảng 4-5 triệu xe máy thường xuyên lưu thông tại khu vực trung tâm Hà Nội, nhưng số lượng trạm sạc hiện nay còn rất hạn chế và chủ yếu nằm ở các khu đô thị ngoài trung tâm.
Ông Tuấn nhấn mạnh rằng, để việc chuyển đổi thành công và bền vững, cần một lộ trình rõ ràng: bắt đầu từ thí điểm, đánh giá hiệu quả, điều chỉnh chính sách, giám sát thực thi và mở rộng quy mô. Đồng thời, cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đã thực hiện thành công mô hình giao thông xanh, nhưng phải tùy chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.
Không gian đô thị, thói quen sử dụng phương tiện cá nhân và cơ sở hạ tầng ở Hà Nội và TP.HCM là khác nhau, nên chính sách cũng cần được xây dựng phù hợp với từng địa phương.
Lộ trình dài hơi: Hướng đến giảm hoàn toàn xe chạy xăng trong nội đô
Không chỉ dừng lại ở vành đai 1, Chỉ thị 20/CT-TTg cũng quy định rằng kể từ ngày 1/1/2028, xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ bị cấm hoạt động trong khu vực đường vành đai 2. Bên cạnh đó, sẽ có những biện pháp hạn chế ô tô cá nhân dùng xăng dầu tại khu vực này. Đến năm 2030, phạm vi hạn chế sẽ tiếp tục được mở rộng ra đường vành đai 3.
Để đồng bộ với chính sách này, Bộ Xây dựng cũng đang vào cuộc. Theo ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), đơn vị này đang tích cực rà soát, xây dựng các kế hoạch cụ thể trong năm 2025 nhằm đẩy nhanh việc phát triển hệ thống giao thông công cộng, hạn chế sự gia tăng phương tiện cá nhân, đồng thời thúc đẩy các phương tiện thân thiện với môi trường.
Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ đẩy mạnh kiểm soát khí thải đối với phương tiện cơ giới, chuẩn hóa và áp dụng các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải từ quý III/2025.
Vành đai 1 – Trục xương sống của kế hoạch hạn chế xe xăng
Đường vành đai 1 – nơi được lựa chọn làm khu vực thí điểm – có tổng chiều dài khoảng 7,2 km, chạy qua nhiều tuyến phố chính như Nghi Tàm, Trần Quang Khải, Nguyễn Khoái, Trần Khát Chân, Xã Đàn, Hoàng Cầu, Cầu Giấy, Bưởi và Lạc Long Quân.
Hiện tại, đoạn tuyến Hoàng Cầu – Voi Phục đang được thi công và dự kiến hoàn thành giải phóng mặt bằng vào quý IV/2025. Khi hoàn thành, đây sẽ là tuyến vành đai đầu tiên tại Hà Nội được khép kín hoàn toàn – đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát giao thông, ô nhiễm và phát triển bền vững đô thị.
Vành đai 1 không chỉ là trục giao thông chính mà còn bao quanh khu vực trung tâm lịch sử, nhiều di sản và khu phố cổ cần được bảo tồn. Do đó, quá trình chuyển đổi giao thông tại đây cần đảm bảo tính hài hòa giữa hiện đại hóa hạ tầng và bảo vệ môi trường văn hóa – lịch sử.
Cần sự phối hợp đồng bộ và hỗ trợ từ Nhà nước
Theo các chuyên gia, quá trình cấm xe máy sử dụng xăng dầu không thể thành công nếu thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan trung ương, địa phương và người dân. Đặc biệt, Nhà nước cần đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp – có thể là trợ giá mua xe điện, miễn giảm thuế, hỗ trợ hạ tầng sạc, đồng thời ưu tiên phát triển hệ thống vận tải công cộng hiện đại và hiệu quả.
Việc hạn chế xe cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một bước tiến tất yếu trong quá trình phát triển đô thị xanh và bền vững. Tuy nhiên, đây là một quá trình dài hơi, đòi hỏi quyết tâm chính trị cao, hành động đồng bộ và sự đồng thuận từ phía người dân.
Nếu thực hiện thành công, Hà Nội sẽ trở thành hình mẫu đầu tiên trong khu vực về giao thông xanh, góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam với cộng đồng quốc tế, đồng thời cải thiện chất lượng sống cho hàng triệu cư dân đô thị.
