Kiểm soát xe không đạt chuẩn khí thải: Bài toán nan giải với hơn 9 triệu xe máy TP HCM
TP HCM hiện có hơn 9 triệu xe máy với chất lượng rất khác nhau, nhưng đến nay vẫn chưa áp dụng quy định bắt buộc kiểm định khí thải đối với loại phương tiện này. Điều này khiến việc kiểm soát các xe không đạt chuẩn khi ra vào trung tâm thành phố trở thành một thách thức lớn.
Theo Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông đang được xây dựng, từ năm 2026 TP HCM sẽ thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm, bao gồm các quận 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận. Khu vực này được giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính, hiện có khoảng 3,2 triệu dân và ghi nhận hơn 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày. Các thông số bụi mịn PM2.5 và PM10 tại đây thường xuyên vượt chuẩn an toàn.
Lộ trình hạn chế phương tiện
Theo kế hoạch:
-
Từ năm 2026: Hạn chế xe máy kinh doanh dịch vụ dưới chuẩn Euro 2 và ô tô thương mại dưới Euro 4 vào vùng LEZ; cấm hoàn toàn xe tải nặng chạy dầu diesel.
-
Giai đoạn 2027–2032: Áp dụng cho toàn bộ xe máy dưới Euro 2 và ô tô dưới Euro 4.
-
Sau 2032: Xem xét nâng tiêu chuẩn khí thải và mở rộng phạm vi vùng hạn chế.
PGS.TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn (ĐHQG TP HCM) cho rằng khó khăn lớn nhất hiện nay là nhận diện và kiểm soát phương tiện đạt chuẩn khí thải. Với lượng xe máy cũ nhiều, phần lớn thuộc sở hữu của người lao động, không chính chủ hoặc từ địa phương khác, việc triển khai kiểm định sẽ gặp trở ngại lớn.
Giải pháp kỹ thuật và lộ trình linh hoạt
Ông Quân đề xuất việc triển khai nên theo lộ trình, ưu tiên kiểm định nhóm xe cũ trước. Với các xe còn niên hạn sử dụng, chủ phương tiện có thể đăng ký trực tuyến trước khi phải kiểm định. Ngoài ra, có thể áp dụng giải pháp lắp bộ lọc khí thải để cải thiện chất lượng mà không buộc phải thay xe mới ngay.
Việc kiểm định và dán nhãn phương tiện cần được xã hội hóa, cho phép các doanh nghiệp, cửa hàng xe máy tham gia nhằm giảm áp lực cho cơ quan quản lý. Quá trình này cũng nên làm từng bước, tránh gây xáo trộn lớn cho người dân.
Một khó khăn khác là phân biệt xe của cư dân trong vùng với xe từ ngoài vào. Nếu chỉ hạn chế xe mà không có cơ chế nhận diện, việc kiểm soát sẽ kém hiệu quả.
Bài học từ quốc tế
Tại Đức, vùng phát thải thấp được kiểm soát nghiêm ngặt bằng tiêu chuẩn khí thải rõ ràng, chỉ cho xe đạt Euro 4 hoặc Euro 6 lưu thông. Xe dưới chuẩn vẫn có thể hoạt động nếu lắp thêm bộ lọc khí thải đạt yêu cầu, giúp tiết kiệm chi phí.
Bên cạnh đó, hệ thống giao thông công cộng được phủ khắp, kết hợp các bãi đỗ Park-and-Ride ở rìa vùng hạn chế. Việc giám sát được thực hiện bằng công nghệ thay vì chốt kiểm soát, và mức phạt nguội đủ mạnh khiến người dân cân nhắc trước khi vi phạm.
Đảm bảo sự đồng thuận của người dân
Theo ông Phạm Mi Sên, Đội trưởng Liên đội Đoàn Kết tài xế Grab, nhiều tài xế sẵn sàng chuyển từ xe xăng sang xe điện nếu chính sách rõ ràng, minh bạch. Tuy nhiên, cần hỗ trợ lãi suất 0% cho người mua xe, đồng thời đầu tư hệ thống trạm sạc, đổi pin rộng khắp. Chính sách nên áp dụng cho tất cả hãng xe và kèm bảo hiểm cháy nổ để tạo sự yên tâm cho người sử dụng.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP HCM Bùi Văn Quản cho rằng ngoài việc phát triển giao thông công cộng, thành phố cần chuẩn bị đầy đủ nguồn điện, tiêu chuẩn trạm sạc và chính sách ưu đãi thuế để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, cung cấp xe điện. Lộ trình cần được triển khai chậm rãi để các doanh nghiệp vận tải thích nghi.
Hướng đi sắp tới của TP HCM
Phó giám đốc Sở Xây dựng Bùi Hòa An cho biết thành phố sẽ đầu tư phát triển giao thông công cộng theo lộ trình, đồng thời xây dựng tiêu chuẩn trạm sạc tương thích nhiều loại xe, đảm bảo an toàn và nghiên cứu mô hình đổi pin, xử lý pin sau sử dụng. Hiện đề án đang trong giai đoạn lấy ý kiến để hoàn thiện và trình phê duyệt.
Mục tiêu cuối cùng của chính sách là giảm ô nhiễm không khí, nâng cao chất lượng sống và xây dựng một đô thị xanh, hiện đại. Để làm được điều này, TP HCM cần triển khai đồng bộ, có lộ trình hợp lý, đồng thời hỗ trợ tối đa cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.
📰 Xem thêm các tin tức sự kiện nổi bật
🎟️ Xem thêm các thông tin giải trí
🔍 Website tương tự
