Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới – Bước ngoặt y học lịch sử
Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới mang tên lenacapavir, mở ra một kỷ nguyên mới trong phòng ngừa HIV chỉ bằng hai mũi tiêm mỗi năm. Thông tin được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) công bố ngày 19/6/2025, đánh dấu một cột mốc y học quan trọng trong nỗ lực khống chế đại dịch HIV/AIDS toàn cầu.
Lenacapavir không phải là vaccine, mà là một thuốc kháng virus tác dụng kéo dài, hoạt động bằng cách duy trì nồng độ thuốc đủ cao trong cơ thể để tiêu diệt virus HIV ngay khi xâm nhập. Đây là sản phẩm của hãng Gilead Sciences, từng được FDA phê duyệt năm 2022 để điều trị HIV cho bệnh nhân kháng thuốc. Sau đó, nhờ kết quả thử nghiệm khả quan, thuốc được chuyển hướng nghiên cứu cho mục đích phòng ngừa lây nhiễm HIV.
Hiệu quả gần như tuyệt đối trong các nhóm nguy cơ cao
Theo kết quả từ hai nghiên cứu lâm sàng của Gilead, lenacapavir đã cho thấy hiệu quả vượt trội:
-
100% hiệu quả ở nhóm nam có quan hệ đồng giới và người chuyển giới.
-
96% hiệu quả ở nhóm phụ nữ dị tính, vốn là nhóm có nguy cơ cao bị lây nhiễm HIV qua đường tình dục.
So với thuốc PrEP dạng uống hàng ngày đang được sử dụng rộng rãi, lenacapavir mang lại sự tiện lợi vượt bậc, nâng cao khả năng tuân thủ và tiếp cận điều trị cho hàng triệu người trên toàn thế giới.
Tác động lớn đến cuộc chiến chống HIV/AIDS toàn cầu
Tiến sĩ David Ho – chuyên gia hàng đầu về HIV tại Đại học Columbia – nhận định đây là một đột phá lớn. Ông nhấn mạnh:
“Sau nhiều thập kỷ loay hoay với vaccine HIV không hiệu quả, sự xuất hiện của lenacapavir có thể thay đổi toàn diện chiến lược phòng ngừa dịch bệnh toàn cầu.”
Trong khi các vaccine HIV vẫn chưa thể chứng minh hiệu quả rõ ràng, lenacapavir đã buộc các nhà khoa học phải tạm ngưng hoặc điều chỉnh thử nghiệm vaccine, vì không thể yêu cầu người tham gia bỏ qua một lựa chọn bảo vệ đã được chứng minh hiệu quả gần như tuyệt đối.
Những rào cản thực tế: Chi phí, hạ tầng và khả năng tiếp cận
Dù được đánh giá cao về mặt khoa học, lenacapavir vẫn đối mặt với nhiều rào cản triển khai thực tế:
-
Người dùng phải đến cơ sở y tế để tiêm và xét nghiệm HIV trước mỗi liều.
-
Chi phí dù được Gilead cam kết ở mức tương đương thuốc PrEP hiện tại, vẫn quá cao so với thu nhập trung bình ở nhiều quốc gia nghèo.
-
Việc cắt giảm ngân sách cho các chương trình y tế toàn cầu như USAID hay PEPFAR khiến hệ thống phân phối thuốc ở nhiều nơi bị đình trệ hoặc gián đoạn.
Ông Kevin Frost – Tổng giám đốc Quỹ nghiên cứu AIDS (amfAR) – đã ví von:
“Chúng ta vừa chế tạo được chiếc máy bay tốt nhất thế giới, nhưng lại phá hủy tất cả đường băng”.
Giải pháp mở rộng tiếp cận: Sản xuất không bản quyền và tự tiêm
Trước những thách thức này, Gilead đã cấp phép sản xuất thuốc miễn bản quyền cho sáu công ty tại 120 quốc gia đang phát triển, nhằm giảm giá và tăng tính phổ cập. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất phát triển dạng lenacapavir tự tiêm tại nhà, tương tự insulin cho người tiểu đường, để khắc phục hạn chế về hạ tầng y tế tại vùng sâu vùng xa.
Theo Hui Yang – Giám đốc Quỹ Toàn cầu Phòng chống HIV, Lao và Sốt rét:
“Thuốc tác dụng kéo dài như lenacapavir sẽ giúp tăng tuân thủ điều trị và mở rộng đáng kể phạm vi tiếp cận. Đây là cơ hội vàng để tăng tốc phòng ngừa HIV trong thập kỷ tới.”
Tương lai phòng chống HIV bắt đầu từ lenacapavir
Sự kiện Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới không chỉ là một dấu mốc trong ngành y tế, mà còn là lời nhắc nhở rằng cơ hội chấm dứt đại dịch HIV/AIDS đang gần hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, để biến cơ hội này thành hiện thực, thế giới cần chung tay giải quyết các rào cản về tài chính, hệ thống y tế và công bằng trong tiếp cận.
Lenacapavir không chỉ là thuốc, mà còn là biểu tượng của hy vọng, của tiến bộ khoa học và cam kết toàn cầu trong cuộc chiến bảo vệ sự sống.
📰 Xem thêm các tin tức sự kiện nổi bật
🎟️ Xem thêm các thông tin giải trí
🔍 Website tương tự
